Bijzonder gevormd
Bijzonder gevormd, wat is dat? Is dat iets anders dan gewoon gevormd zijn? En wat is vorming eigenlijk? Vrijdag 24 mei 2019 presenteerde Tirza van Laar de nieuwe publicatie van de leerstoel Christelijke Identiteit aan de TU in Kampen: Bijzonder gevormd, over vorming in het christelijk onderwijs.
Deze publicatie sluit aan bij de gaande gesprekken in de samenleving en in het onderwijs over het vergroten van de aandacht voor brede vorming van de leerling. Bovenstaande vragen komen in het boekje aan de orde.
Om met de laatste vraag te beginnen: wat is vorming eigenlijk? Uit zowel de praktijk als literatuur komt consequent een aantal kenmerken bovendrijven als het gaat om vorming.
Iets hogers en iets innerlijks
Zo betreft het iets hogers en iets innerlijks (kenmerk 1); in een vormingsproces word je gestimuleerd de grenzen van je gewone zelf te overschrijden. Je staat uit naar een zinperspectief buiten jezelf. Dat proces vindt plaats in je binnenste binnen.
Iets persoonlijks en iets sociaals
Vorming is ook iets persoonlijks en sociaals (kenmerk 2); het vindt plaats ín elk uniek persoon en tegelijkertijd altijd in relatie tot anderen. Aan de ander leer je jezelf kennen, word je gevormd.
Breed
Vorming is breed (kenmerk 3); het betreft niet alleen de overdracht van kennis, maar heel de persoon komt aan bod.
Richting het ideaal
En tot slot, zij geeft altijd richting aan een ideaal (kenmerk 4). Deze vier kenmerken vormen een soort universeel raamwerk dat elke school al naar gelang de eigen specifieke richting in kan vullen. Er wordt bewust geen harde definitie gegeven. Uiteindelijk is vorming zélf een proces wat je niet kunt pakken, voorspellen of meten.
Wat houdt dan bijzonder gevormd zijn in? Het boekje gaat over vorming in het christelijk onderwijs, een vorm van bijzonder onderwijs, waarin elke leerling als uniek of bijzonder mag worden gezien. Ook binnen het christelijk onderwijs gaan de vier (universele) kenmerken van vorming op zoals hierboven beschreven. Zij krijgen daarbij inhoud, richting, vanuit Gods woord en ons geloof in en het leven met Christus.
Het innerlijke en hogere is dan het hart van een kind, waarmee hij een diepe verbinding heeft met God (kenmerk 1).
Maar niet alleen als los individu, altijd in relatie: met God, zichzelf, de naaste en de wereld (kenmerk 2).
Christelijke vorming heeft het hele kind op het oog, met al zijn door God gegeven talenten. Het gaat om hoofd, hart en handen (kenmerk 3). Een christelijke docent kijkt breder dan de toetsresultaten. Hij wil een leerling laten bloeien, want uiteindelijk wordt God daardoor groot gemaakt.
Tot slot heeft christelijke vorming een richting, een ideaal: Shalom (kenmerk 4). Vorming staat in het teken van de waarden van Gods Koninkrijk, zoals recht en gerechtigheid, vrede, liefde, het dienen van God en je naaste.
Wat heb je hieraan als leraar? Allereerst draagt dit boekje bij aan bewustwording van wat vorming is en wanneer het plaatsvindt in jouw les. Het laat je ontdekken wat je als leraar al wist: wat zijn er veel prachtige vormingsmomenten in de les (mogelijk)! Het geeft inzicht waar je op kan letten als je in de les meer ruimte wilt creëren voor vormende momenten. En het stelt vragen bij elk van de vier ‘bijzondere’ kenmerken van vorming om daar zelf mee aan de slag te gaan. Hoe kan ik ruimte maken in mijn lessen voor religieuze ervaringen? Hoe help ik de leerling de grote vragen te stellen? Hoe leer je kinderen ontdekken wat hun talenten zijn? Hoe laat ik leerlingen van elkaar leren en van buitenschoolse contexten? En: in hoeverre wijst mijn handelen in de klas richting Gods Koninkrijk? Ben ik eerlijk, rechtvaardig, hoopvol en liefdevol?
Het boekje is hieronder te downloaden.
Wil je exemplaren bestellen? Dat kan via secretariaat@tukampen.nl. Het boekje kost 10 euro per stuk; bij bestelling van meer dan 25 exemplaren 8 euro per stuk.
