Om de verspreiding van Covid-19 te vertragen en de zorg voor patiënten zo goed mogelijk te blijven waarborgen gingen scholen dicht. Met man en macht is gewerkt aan afstands- en anderhalvemeteronderwijs. Jong en oud heeft ook behoefte om stil te staan bij de emotionele impact van Corona. Hoe geef je daar als christelijke school invulling aan? En meer specifiek: hoe geef je in deze periode vorm aan godsdienst en levensbeschouwing? Hoe kunnen we als scholen leerlingen zo nabij mogelijk zijn in alle zorgen, angsten en andere emoties die zij kunnen ervaren?

Op deze pagina worden achtergronden, ideeën en uitwerkingen gebundeld. Deel ook jouw lesidee, ervaring, uitwerking of vraag! Dat kan door ons te mailen via identiteitsplein@gmail.com (stuur je bestanden, afbeeldingen, video's etc. gerust mee). Ook zijn we bereikbaar via social media: Twitter en Facebook.

Achtergronden

De gelden die beschikbaar zijn gekomen binnen het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) lijken vooral gericht op de aanpak van zogenaamde 'coronavertragingen'. Een van de te kiezen interventies richt zich hierbinnen vooral op het welbevinden en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Erik Renkema (Verus) pleit voor nadrukkelijke aandacht voor zingevings- en levensbeschouwelijke vragen. Want 'ook zingeving en levensbeschouwing zijn een factor van formaat in een crisis van formaat'. Lees hier zijn blog.

Gerdien Bertram-Troost schreef een essay over hoe scholen omgingen met de coronacrisis. Daarin wijst ze op het belang van zorg voor de ziel van leerlingen en moed om je te laten onderbreken. Juist deze tijd van extreme onderbreking is een kans voor meer bezieling in het onderwijs, zo bepleitte zij.

Het essay is hieronder te downloaden.

En wat heeft de coronacrisis in pedagogische zin eigenlijk met het onderwijs, leerlingen en leraren gedaan? In het leerlingen ondersteunen in het volwassen in de wereld willen staan? Daar deed Lisette Bastiaansen onderzoek naar. Haar artikel hierover is hieronder te downloaden.

Vanuit ACSI-Europa (Association of Christian Schools International) is op christelijke scholen onderzoek gedaan naar ‘Spiritual life’ ten tijde van Covid-19. Onderzocht werd in welke mate en hoe scholen tijdens de lockdown periode(s) aandacht geven aan de meer spirituele doelen van hun onderwijs. In een webinar lichtte László Demeter de resultaten van het onderzoek toe. Het netwerk Identiteit & Kwaliteit stelde deze webinar beschikbaar.

Nu volgen initiatieven en suggesties voor respectievelijk VO en PO. We beginnen met initiatieven voor zowel PO als VO.

Ik vergeet je niet - stilstaan bij afscheid, gemis en verdriet

Afscheid nemen van vrienden, goede kennissen of familie is een intens proces. Door de coronacrisis heeft dit een hele andere dimensie gekregen, waarbij er op afstand of zelfs online afscheid moet worden genomen. Ook leerlingen hebben zo hun opa’s, oma’s of andere dierbaren soms op afstand vaarwel moeten zeggen. In de traditie van Allerzielen en Eeuwigheidszondag heeft Verus PO/VO- en MBO-scholen een hoopvolle handreiking aangeboden om met leerlingen stil te staan bij afscheid nemen, gemis en verlies. Het hiervoor ontwikkelde materiaal is hier te vinden.

Programma's en werkvormen voor kinderen en jongeren - Jong Protestant

Jong Protestant heeft speciaal voor deze periode verschillende programma's en werkvormen ontwikkeld. Veel van de werkvormen kunnen worden gebruikt bij de geloofsopvoeding thuis en/of als invulling van kinder- of jeugdwerk vanuit de kerk. Ook voor scholen kan het een bron van inspiratie zijn om met leerlingen in gesprek te gaan. Of heel concreet aan de slag. Bijvoorbeeld via de Paaschallenge: een gratis online spel waarmee je met je schoolklas of tiener- of jeugdgroep het verhaal van Pasen kunt beleven vanuit huis. Deze challenge past ook mooi bij de online Paasviering die vanuit de PKN werd ontwikkeld.

En er is nu ook een PaasChallenge - Minecraft Edition!

Lesmateriaal Thomas

Ook in België wordt nagedacht over levensbeschouwing en onderwijs in coronatijden. Thomas Thomas (Theologie, Onderwijs en Multimedia: Actieve Samenwerking) is gericht op actieve en interactieve samenwerking tussen alle (katholieke) leerkrachten godsdienst van alle onderwijsnetten in Vlaanderen en allen die met geloofsopvoeding (bij jongeren) begaan zijn. Binnen een kwalitatief kader dat ontworpen en onderhouden wordt vanuit de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven. Zo hoopt men de levensbeschouwelijke en religieuze dimensie van de werkelijkheid voor jongeren op een hedendaagse manier te ontsluiten.selecteerde op deze pagina didactisch materiaal dat leraren kan ondersteunen om aan te sluiten bij de actualiteit.

Ideeën VO

Online preventieprogramma LIFELINE

Hoe leren tieners constructief om te gaan met lastige situaties? LIFELINE is een online preventie programma vanuit een christelijke visie, dat leerlingen zelfstandig kunnen doorlopen en dat voor verdieping van het contact tussen mentor of docent en leerling. Het is gericht op de mentale weerbaarheid en geestelijke veerkracht van leerlingen. Een compleet lesprogramma voor leerlingen, met filmpjes en lesmateriaal in een e-learning module. Met actuele thema's, zoals corona en de gevolgen daarvan. En een handleiding voor mentoren met follow up programma. Volledige betaling met de CJP Cultuurkaart is mogelijk. Het is toepasbaar tijdens een projectweek of door het hele jaar heen. Meer weten en/of een gratis les aanvragen? Kijk hier.

Briefwisseling met leerlingen

Bij de start van de harde lockdown en de sluiting van de school schreven de docenten levensbeschouwing van het Thomas a Kempis (Arentheem College) in Arnhem alle leerlingen een prachtige brief. Met aandacht voor de mogelijke emoties waar leerlingen mee te maken kunnen hebben (gehad). En met de uitnodiging om een brief terug te schrijven. Over hoe het nu echt met je gaat. Over de emotionele, fysieke en geestelijke impact van alle maatregelen. En over waar je houvast en hoop zoekt en vindt. Lees de brief hieronder.

Inmiddels zijn de brieven die leerlingen schreven gebundeld in een prachtig boek: De stille school.

Corona Life Guide (interlevensbeschouwelijke dialoog)

Het Stedelijk Lyceum Waterbaan Meer informatie? Mail Anouk Leys (anouk . leys @ so . antwerpen . be) of Ben van Acker (ben . vanacker @ so . antwerpen . be). Op het Stedelijk Lyceum Waterbaan heeft men workshops gekoppeld aan deze Corona Life Guide, ook daarover kunnen zij meer informatie geven.(Deurne, België) stuurde ons de 'Corona Life Guide'. Deze biedt levensbeschouwelijke tips voor tijdens de coronacrisis. Vanuit de gedachte dat leerlingen moed kunnen putten uit een rijke, wereldwijde traditie van verschillende levensbeschouwingen, filosofieën en religies komt steeds een andere godsdienst of filosofie aan het woord over hoe mensen met crisis kunnen omgaan. Dit past binnen de interlevensbeschouwelijke dialoog (ILD). De gids helpt leerlingen om vanuit hun eigen religieuze of filosofische identiteit in dialoog te gaan met mensen die anders denken. Bijvoorbeeld:

- psychiater Dirk de Wachter leert je wat je kan doen als je je ongelukkig of depressief voelt

- Hebreeuwse schrijf- en dichtstijlen vanuit de Psalmen stimuleren je taalvaardigheid, het reflecteren op je gevoelens en het woorden geven aan je hoop

- mindfulness kan rust geven als je hard werkt of piekert en leert je om contact te krijgen met jezelf en je omgeving

- het 'bid en werk'-principe vanuit (o.a.) het rooms-katholicisme biedt handvatten voor een gezond werkritme, orde en regelmaat en biedt momenten voor meditatie, gebed of rust

- het zingen van geestelijke liederen kan je bemoedigen en opbouwen

- barmhartigheid en hulpverlening dragen bij aan een warme samenleving en brengen zin in je leven

- etc.

De Corona Life Guide is hieronder te downloaden.

Grow It! app

De coronacrisis is een vreemde tijd. Je ziet je leerlingen alleen online. Ze moeten hun schoolwerk ineens zelf online organiseren, contact met vrienden beperken en zoveel mogelijk thuis blijven. Misschien maak je je zorgen over jouw leerlingen. Gaat het wel goed met ze? Zijn ze gestrest door alle veranderingen? Hebben ze iemand om mee te praten? Kiezen ze gezonde manieren om te ontspannen?
Wijs leerlingen en hun ouders op de gratis app Grow It! app. In deze app oefenen ze spelenderwijs met vaardigheden om met deze bijzondere situatie om te gaan. De vaardigheden waar ze tijdens de game aan werken zijn:

• Problemen oplossen
• Afleiding zoeken bij negatieve gevoelens
• Sociale steun zoeken
• De situatie accepteren zoals hij is

In de Grow It! app houdt de leerling bij hoe hij/zij zich voelt, als een soort online dagboek. Het is veilig en anoniem. Ook krijgen ze elke dag een leuke challenge. Met elke challenge verdienen ze punten. Samen met hun team laten ze een boom groeien en maken ze kans op een échte prijs.
Je kunt later op school, bijvoorbeeld in een mentorles, terugkomen op de Grow it! app door te vragen welke challenges de leerlingen gehad hebben, welke cadeaus ze hebben gewonnen voor in de teamboom en wat ze hebben geleerd en ervaren tijdens het spelen van de app. De principes zijn gebaseerd op effectieve strategieën uit de cognitieve gedragstherapie. Daarnaast is het ook nog een mooie en leuke game.

Online opdracht: omgaan met emoties van verandering en verlies

Dirk Zwitser, docent Godsdienst van het Visser 't Hooft lyceum in Leiden, gaf de leerlingen uit de brugklas een online opdracht: 'Omgaan met verandering en verlies. Hoe raakt Corona je en hoe kan je omgaan met oplopende emoties'. Leerlingen kregen de opdracht in beeld te brengen welke veranderingen in hun leven zijn gekomen, of die veranderingen (vooral) positief of (vooral) negatief zijn en hoe belangrijk ze elk van die aspecten vinden. Ook werden ze uitgedaagd de emoties die het Corona-virus bij ze losmaakt te uiten en te bedenken hoe ze daarmee om kunnen gaan. Een waardevolle en relevante opdracht! Dank voor het beschikbaar stellen van deze video, Dirk Zwitser. Fijn dat je je zo kwetsbaar durft op te stellen door je allereerste online les met een breed publiek te delen. Top gedaan!

Hieronder het resultaat van één van de leerlingen. Met dank aan Hanna Bertram en haar moeder Gerdien Bertram-Troost voor het delen!

Bemoediging via YouTube

Docent Jan Pieter van de Dijk van het Gomarus College deelde bij wijze van bemoedigende dagopening deze video met zijn leerlingen. Hij vertelt hoe hij de somberheid die hem overviel een plek heeft gegeven. Mooi dat docenten door hun ervaring eerlijk te delen hun leerlingen tot voorbeeld kunnen zijn.

Tekenopdracht Tijdsbeeld

Twee docenten Beeldende Vorming van het Wartburg College maakten een speciale tekenopdracht 'Jouw leven in tijden van Corona verbeeld in een persoonlijk kunstwerk'. Leerlingen worden uitgedaagd na te denken over wat er veranderd is hun leven en welke effecten dat heeft. Bijvoorbeeld op hun emoties, geloof, familieleven en invulling van de zondag. Daarna maken de leerlingen een kunstwerk, waarbij het doel is dat het kunstwerk een beeld geeft van hoe de leerling deze unieke tijd beleeft. De docenten geven de leerlingen allerlei inspiratie mee om hiermee aan de slag te gaan.

Houd ook deze pagina van het netwerk I&K in de gaten voor allerlei online lesideeën.

Ideeën PO

Eerst Dit voor Kids

Elke schooldag staat er een aflevering van de podcast Eerst Dit voor Kids klaar. Geschikt voor thuis, maar zeker ook voor in de klas (bovenbouw). De podcast biedt een raamvertelling over Daan, een jongen die samen met zijn vader allerlei klusjes doet. Tijdens het werk krijgt hij op een speelse manier bijbelverhalen te horen. ‘Eerst dit voor kids’ is gratis te beluisteren via eerstditvoorkids.nl, via het Youtube-kanaal van de EO, via de podcast-app of Spotify.

Creatief Kinderwerk - elke dag een video met Bijbelverhaal

Op www.creatiefkinderwerk.nl kan je elke doordeweekse dag een video met een Bijbelverhaal vinden, die door Henkie en de andere poppen van Matthijs Vlaardingerbroek geïntroduceerd en besproken wordt.

Daarnaast vind je bij elk Bijbelverhaal een aantal creatieve verwerkingen, zoals knutsels, goocheltrucjes, meer video's, spellen, liedjes en nog veel meer. Hiermee kunnen de kinderen thuis, ook als ze niet naar school gaan, toch elke dag op een leuke, creatieve en aantrekkelijke manier met een Bijbelverhaal en geloven bezig zijn.

Hoorspel 'De Bijbel om je oren!'

Een vrolijke tip voor basisschoolleerkrachten: De Bijbel om je oren! Een hoorspel 2.0 over een Bijbelverhaal. Met spannende vertelling, liedjes en activerende checkvragen, gemaakt door een theatermaker en een muzikant. Afleveringen van ongeveer 8 minuten. Bekijk de website of bekijk hier vast de eerste aflevering van de serie over Daniël.

Online Paasviering voor basisscholen

Bij veel christelijke scholen stond tijdens de periode dat de scholen dicht waren ook een paasviering op het programma. Speciaal voor deze scholen organiseerde de Protestantse Kerk in Nederland in samenwerking met scholen in Tilburg, Waalwijk en Sprang-Capelle en pioniersplek Zin op school een online-paasviering vanuit de Opstandingskerk in Tilburg. De viering sloot aan bij het thema van de PaasChallenge, georganiseerd door Jong Protestant: ‘Wees niet bang’.

Pakket godsdienstlessen LCJ

Het LCJ (Landelijk Contact Jeugdwerk) heeft, op verzoek van scholen, een pakket voor thuisonderwijs samengesteld. Met dit pakket kunnen leerlingen in de midden- en bovenbouw van de basisschool drie weken lang dagelijks van een compleet uitgewerkt Bijbelmoment worden voorzien. Een handleiding voor ouders is inbegrepen. Klik hier voor meer info.